چگونه ایران در ظرف ۲۵ سال رکورددار تورم خاورمیانه شد؟

تورم یکی از بیماری‌های قابل درمان اقتصاد در بسیاری از کشورهای جهان است، اما در ایران، اوضاع متفاوت است. بیماری مزمن تورم ایران نه‌ تنها قابل مقایسه با استانداردهای جهانی نیست، بلکه به نسبت کشورهای همسایه و رقبای منطقه‌ای هم وضعیت ایران بحرانی به نظر می‌رسد.

محاسبات پایگاه داده‌های باز ایران نشان می‌دهد در ۲۵ سال گذشته یعنی از سال ۱۹۹۰ میلادی تا کنون میانگین قیمت‌ها در عربستان سعودی ۵۵ درصد، در اسرائیل ۵۶ درصد، در جمهوری آذربایجان ۳۱۲ درصد و در مصر ۸۹۷ رشد داشته است. در حالی که در همین مدت نرخ تورم تجمیعی در ایران بیش از ۱۲ هزار درصد بوده کرده است. بعد از ایران، ترکیه با تورم تجمیعی ۱۰ هزار درصدی در دوره ۲۵ ساله، در رده دوم قرار دارد.

لینک نمودار

نرخ تورم تجمیعی حاصل ضرب نرخ تورم سالانه در ۲۵ سال گذشته است که بر مبنای داده‌های صندوق بین‌المللی پول محاسبه شده است.

اما وضعیت ایران، نه فقط در مقیاس منطقه‌ای در کل جهان هم بحرانی است. برآوردهای صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد، در سال ۲۰۲۳ میلادی نرخ تورم تنها در پنج کشور، زیمباوه، ونزوئلا، سودان، آرژانتین و ترکیه بیشتر از ایران است. 

در میان کشورهای همسایه، ایران و ترکیه در حالی با تورم ۵۰ درصدی یک ساله دست و پنجه نرم می‌کنند، که نرخ فاصله نسبتا زیادی با بقیه کشورهای منطقه وجود دارد. نرخ تورم در پاکستان، مصر و یمن به ترتیب ۲۹، ۲۴ و ۱۵ درصد است. در انتهای جدول هم کشورهای حاشیه خلیج فارس قرار دارند که نرخ تورم در آنها بین یک تا ۴ درصد است. 
لینک نمودار

ایران در چهار دهه گذشته، حتی در زمانی که نرخ تورم به نسبت امروز پایین بود، همواره جزو کشورهای بحرانی منطقه از نظر تورم بوده است. نمودار زیر نشان می‌دهد بسیاری از کشورها، به رغم از سر گذراندن بحران‌های بزرگ توانسته‌اند، با انضباط مالی، بحران تورم را مهار کنند، اما تلاش‌های ایران در چهار دهه گذشته برای رساندن نرخ تورم به وضعیت عادی در منطقه، بی‌نتیجه مانده است. 
لینک بارریس