مسجد، مدرسه یا بیمارستان؛ دسترسی به کدامیک در ایران آسان‌تر است؟
تحقیقات پایگاه داده‌های باز ایران نشان می‌دهد تعداد مساجد در ایران دست‌کم ۵۵ برابر تعداد بیمارستان‌های دولتی، نیمه‌دولتی و خصوصی است.
بررسی و تجزیه و تحلیل آمارهای رسمی در ایران، همچنین نشان می‌دهد نرخ دسترسی به مساجد دست‌کم در ۳ استان بیش از دسترسی به مدارس و در ۲ استان بیش از دسترسی به تخت بیمارستانی است.
هیچ آمار دقیق و قطعی از تعداد مساجد در ایران در دست نیست، اما برآوردها و ارزیابی‌های نهادهای مذهبی و تبلیغاتی از فعالیت ۵۵ تا ۷۹ هزار مسجد در سراسر کشور حکایت دارد.
لینک نمودار
چنانکه نمودار بالا نشان می‌دهد، اغلب برآوردهای آماری مبتنی بر اعداد و ارقام کلی و تخمین‌هایی نهادهای مذهبی و تبلیغاتی است. یکی از موارد، گزارش آماری بنیاد هدایت است که بر اساس ارزیابی و سنجش فعالیت مساجد در استان‌های کشور به دست آمده است.
بنیاد هدایت، خود را یک «موسسه خصوصی» معرفی می‌کند، اما رئیس هیات امنای آن رئیس سازمان تبلیغات اسلامی است و در رسانه‌های ایران به عنوان تشکیلات تازه‌ای معرفی می‌شود که زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی، متولی رسیدگی به امور مساجد شده است.
این بنیاد در سال ۱۴۰۰، فعالیت ۵۴ هزار و ۷۷۰ مسجد را در کل کشور ارزیابی کرده است. از این میان ۲,۷۶۶ مسجد بسیار فعال، ۱۹ هزار و ۵۲۴ مسجد فعال، ۱۶ هزار و ۶ مسجد نسبتا فعال، ۹,۷۸۹ مسجد ضعیف و ۶,۶۸۵ مسجد غیرفعال ارزیابی شده‌اند. دقیقا مشخص نیست مبنای درجه‌بندی فعالیت مساجد چیست، اما به نظر می‌رسد منظور از فعالیت، اجرای منظم برنامه‌های مذهبی، تبلیغاتی، فرهنگی در مساجد باشد.
لینک نقشه و نمودار
چنانکه پیدا است استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، مازندران، کرمان و فارس با برخورداری از بیش از ۳ هزار مسجد بیشترین تعداد مساجد را در سراسر کشور دارند. از سوی دیگر استان‌های البرز، قزوین، زنجان و ایلام با کمتر از ۵۰۰ مسجد کمترین تعداد مسجد را در میان استان‌های کشور دارا هستند.
با در نظر گرفتن عامل جمعیت، شرایط متفاوت خواهد بود. متوسط نرخ دسترسی حداقلی به مسجد در کل کشور ۶۵/۲ مسجد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است.
میزان دسترسی در استان‌های کشور به طور یکسان توزیع نشده، برای نمونه استان خراسان جنوبی با رکورد ۲۶۴ مسجد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، بیشترین سطح دسترسی را در سراسر کشور دارد. استان‌های مرکزی، یزد و اردبیل در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در میان ۳۱ استان کشور دسترسی شهروندان استان‌های البرز، تهران و قزوین با نرخ دسترسی ۱۶، ۱۲ و ۴ مسجد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، کمتر از سایر نقاط کشور است.
لینک نقشه و نمودار
این در حالی است که بر اساس آخرین آمارهای رسمی منتشر شده در سالنامه آماری ۱۴۰۰ مرکز آمار ایران تعداد مدارس (جمع مدرسه‌های ابتدایی و متوسطه اول و دوم) حدود ۱۱۴ هزار مدرسه و تعداد کل بیمارستان‌ها، شامل بیمارستان خصوصی و دولتی و… ۱,۰۲۰ بیمارستان و تعداد کل تخت‌های فعال بیمارستانی ۱۴۱ هزار تخت است.
لینک اینفوگرافیک
بررسی وضعیت استان‌ها نیز نشان می‌دهد در سه استان خراسان جنوبی، یزد و مرکزی نرخ دسترسی به مسجد بیش از مدرسه و در دو استان خراسان جنوبی و مرکزی نرخ دسترسی به مسجد بیشتر از دسترسی به تخت بیمارستانی است.