فرصت از دست رفته ایران در بازار جهانی هلیوم
در سال ۲۰۱۷ میلادی که عربستان سعودی و امارات متحده عربی با قطر - دومین تولید کننده بزرگ هلیوم در جهان - قطع رابطه کردند، ایران به طور بالقوه فرصت پیدا کرد تا وارد بازار جهانی هلیوم شود. در آن سال، و ماه‌ها قبل از تشدید مجدد تحریم‌ها علیه ایران، قطر مسیرهای زمینی صادرات هلیوم خود را به فجیره امارات، مسدود کرد. با این وجود ایران نتوانست از این فرصت بهره‌برداری کند.
برآورد می‌شود ایران سومین ذخایر هلیوم بزرگ جهان را در اختیار داشته باشد، با این حال ایران هلیوم مورد نیاز خود را وارد می‌کند.
هلیوم یک گاز خنثی است، رنگ و بویی ندارد، نمی‌سوزد، و با عناصر دیگر ترکیب نمی‌شود و به همین خاطر برای بسیاری از کاربردهای صنعتی مناسب است. به جز پر کردن بادکنک‌های مهمانی، هلیوم در تحقیقات علمی، تجهیزات ویژه جوشکاری، تشخیص نشتی، فناوری پزشکی، کارخانه‌های تولید تکنولوژی و عملیات فضایی و دفاعی استفاده می‌شود. (نمودار ۱)
لینک نمودار ۱
اگرچه این گاز در جو زمین وجود دارد، جداسازی آن از هوا مقرون به صرفه نیست. از طرف دیگر، از آنجا که هلیوم یک گاز خنثی است و نمی‌سوزد، حذف آن از گاز طبیعی ارزش حرارتی گاز را افزایش می‌دهد.
بزرگ‌ترین منابع هلیوم در ایالات متحده، قطر، ایران و روسیه قرار دارند. میدان گازی «گنبد شمالی» قطر، شامل چهار صدم درصد هلیوم است که با توجه به وسعت عظیم این میدان گازی، منبع ذخیره بزرگی به حساب می‌آید.
دهه‌هاست که ایالات متحده به عنوان اصلی‌ترین تولید کننده هلیوم در جهان شناخته می‌شود.
در سال‌های اخیر، قطر تولید هلیوم خود را بالا برده؛ به طوری که سالانه ۶۰ میلیون متر مکعب هلیوم تولید می‌کند - معادل ۳۸ درصد مصرف جهانی به ارزش حدود یک میلیارد دلار در سال. (نمودار ۲)
در شرایطی که تخمین زده می‌شود تقاضای جهانی هلیوم تا سال ۲۰۳۰ میلادی حداقل ۴۰ درصد افزایش یابد، قطر قصد دارد سهم بزرگ‌تری از بازار هلیوم کسب کند. از سوی دیگر، ایران هیچ تلاش واقعی برای ورود به تجارت هلیوم نشان نداده است. ایران از کمبود فناوری به دلیل تحریم‌ها و عدم سرمایه‌گذاری خارجی شکایت کرده است، اما به نظر می‌رسد ایران در این حوزه منفعل بوده و از انجام هر اقدامی صرف نظر کرده است.