حیوانات خانگی در ایران
در فراخوان اخیر پایگاه داده‌های باز ایران در مورد حیوانات خانگی حدود سه چهارم پاسخ‌دهندگان گفته‌اند نوعی حیوان خانگی دارند. مردان بیش از زنان گفتند که حیوان خانگی دارند. هرچند سگ و گربه بیشترین میزان حیوان خانگی را تشکیل می‌دهد، طیف متنوعی از پرندگان، آبزیان و خزندگان در میان حیواناتی بوده است که پاسخ‌دهندگان در خانه نگهداری می‌کنند. نیمی از پاسخ‌دهندگان می‌گویند هنگامی که حیوان خانگی خود را بیرون برده‌اند با مزاحمت ماموران روبرو شده‌اند. شمار بیشتری از آنان می‌گویند از طرف مردم با مزاحمت روبرو شده‌اند.
انسان‌ها سالیان طولانی با حیوانات مختلف زندگی کرده‌اند، برخی از آنها را اهلی کرده و برای کار استفاده کرده‌اند، اما به خانه آوردن حیوانات به عنوان همدم یا بخشی از سرگرمی زندگی پدیده‌ای نسبتا متاخر است که در دهه‌های اخیر گسترش یافته. سگ و گربه محبوب‌ترین حیوانات خانگی به شمار می‌روند. تخمین زده می‌شود در جهان بیش از ۹۰۰ میلیون سگ و ۶۰۰ میلیون گربه خانگی وجود داشته باشد. در سطح جهانی ۳۳ درصد از خانواده‌ها سگ نگهداری می‌کنند، ۲۳ درصد از گربه و ۱۲ درصد نوعی ماهی در خانه دارند. آمریکا در این میان با داشتن حدود ۷۰ میلیون سگ و ۷۴ میلیون گربه خانگی در رده اول کشورهای صاحب این دو حیوان خانگی قرار دارد. با این همه باید گفت آمار جهانی در این زمینه دقیق نیست.
در مورد ایران نیز، همچون بسیاری موارد دیگر، آمار دقیقی در دست نیست. بنا بر برآورد رئیس جامعه دامپزشکان ایران در سال گذشته چیزی بین ۶ تا ۸ میلیون حیوان خانگی از نوع سگ و گربه در کشور وجود داشته است. همین برآورد می‌گوید از هر ۱۰ ایرانی یک نفر حیوان خانگی دارد. این آمار در حالی است که از دیدگاه رسمی، نگهداری حیوانات خانگی، به ویژه سگ، پذیرفته نیست. در حالی که گفته می‌شود حتی خانوده‌های مذهبی نیز اکنون دارای حیوان خانگی هستند. با وجود محدودیت‌ها، گاه اخباری حتی از نگهداری ببر و پلنگ و کروکودیل در خانه‌ها منتشر می‌شود. گاه حتی از وجود باغ وحش‌های خانگی با تعداد قابل ملاحظه‌ای از حیوانات خبر می‌رسد. بازار خرید و فروش حیوانات خانگی نیز بازار پر رونقی محسوب می‌شود، بازاری که در آن از هاسکی ۲ میلیون تومانی تا مار ۵۰ میلیون تومانی یافت می‌شود.
در برخی کشورهای اسلامی چون کویت، قطر، عربستان، امارات و برونئی نگهداری حیوانات خانگی و یا حضور آنها در اماکن عمومی با محدویدت‌هایی همراه است. در ایران نیز سال گذشته طرحی در مجلس مطرح شد که براساس آن، نگهداری و گرداندن حیواناتی چون سگ، میمون، کروکودیل، مار و سوسمار ممنوع دانسته شده است. گذشته از موانع مربوط به نگهداری حیوانات خانگی، بیرون آوردن آنها نیز با محدودیت‌هایی روبرو بوده است. گاه ماموران رسمی و گاه افراد غیرمسئول در این زمینه با کسانی که حیوان خانگی خود را به بیرون از خانه می‌آورند برخورد کرده‌اند. این موضوع به بخشی از تجربه صاحبان حیوانات خانگی در ایران بدل شده است.
در مورد حیوانات خانگی در ایران اطلاعات پراکنده‌ای وجود دارد، با این وجود جزئیات مربوط به صاحبان این حیوانات و یا مشکلات آنها در ارتباط با محدویدت‌های رسمی و غیررسمی در اختیار نیست. پایگاه داده‌های باز ایران برای جبران کمبود در این مورد، در سال جاری پرسش‌هایی را در این زمینه با کاربران فضای مجازی در میان گذاشته است.
فراخوان برای شرکت در این پیمایش آنلاین از ۴ مرداد تا ۵ شهریور ۱۴۰۲ در دسترس کاربران بوده است. در این مدت، ۱,۱۰۱ نفر از کاربران فضای مجازی در این فراخوان مشارکت کرده و به پرسش‌های مطرح شده پاسخ داده‌اند. ۵۵ درصد از پاسخگویان مرد و ۴۵ درصد زن بوده‌اند. ۹۸ درصد از پاسخ دهندگان به این فراخوان در مناطق شهری و ۲ درصد دیگر در مناطق روستایی ساکن بوده‌اند. پاسخ‌دهندگان در ۳۱ استان کشور پراکنده بوده‌اند. کمترین میزان پاسخ‌دهندگان ساکن استان‌‌‌های اردبیل، خراسان جنوبی و کردستان بوده‌اند. چنان که انتظار می‌رود، بیشترین پاسخ‌دهندگان می‌گویند ساکن تهران هستند. میانگین سنی پاسخ‌دهندگان ۳۷ سال بوده است. ۴۰ درصد از پاسخ‌دهندگان تحصیلاتی کمتر از کارشناسی داشته‌اند و ۶۰ درصد بیش از کارشناسی. همچنین، ۳۴ درصد از پاسخ‌دهندگان مجرد، ۵۳ درصد متاهل و ۱۳ درصد دیگر پیشتر متاهل بوده‌اند.
برای اطلاع از نتایج کلی این پاسخ‌ها کافی است گزارش کوتاه زیر را بخوانید و یا نمودارها را ببینید:
داشتن حیوان خانگی
- ۷۶ درصد از پاسخ‌دهندگان به پرسش‌های این نظرسنجی می‌گویند در خانه از گونه‌ای حیوان نگهداری می‌کنند.
- مردان بیشتر از زنان می‌گویند از حیوان خانگی نگهداری می‌کنند.
لینک نمودار
نوع حیوان خانگی
- بیشترین پاسخ‌دهندگان (۵۸ درصد)، می‌گویند در خانه از سگ نگهداری می‌کنند، و پس از آن ۳۸ درصد می‌گویند از گربه نگهداری می‌کنند.
- انواعی از پرندگان (۲۱ درصد)، آبزیان (۶ درصد) و خرگوش (۳ درصد) در مراتب بعدی قرار دارند.
- عده‌ای از پاسخ‌دهندگان به نگهداری همستر، لاک پشت، خوکچه هندی و نوعی خزنده اشاره کرده‌اند.
*هر مشارکت کننده در این پرسش می‌توانست بیش از یک پاسخ انتخاب کند.
لینک نمودار
قدمت نگهداری از حیوان خانگی
- ۵۵ درصد از پاسخ‌دهندگان می‌گویند بین ۱ تا ۵ سال است که از نوعی حیوان خانگی نگهداری می‌کنند.
- در مقابل ۴۵ درصد از پاسخ‌دهندگان می‌گویند بیش از ۵ سال است که از نوعی حیوان خانگی نگهداری می‌کنند.
- بیشترین پاسخ‌دهندگان ۲۹ درصد، می‌گویند بین ۳ تا ۵ سال است که از حیوانی خانگی نگهداری می‌کنند.
- قدمت نگهداری حیوان خانگی در میان افراد بیشتر از ۴۰ سال عمدتا بیشتر از افراد کمتر از ۴۰ سال است.
لینک نمودار
بیرون بردن حیوان خانگی
- ۶۴ درصد از پاسخ‌دهندگان می‌گویند حیوان خانگی خود را از خانه بیرون می‌برند.
- در مقابل ۳۶ درصد می‌گویند حیوان خانگی خود را بیرون نمی برند.
- افراد بدون تحصیلات دانشگاهی بیشتر از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی می‌گویند حیوان خانگی خود را از خانه بیرون می‌برند.
لینک نمودار
برخورد ماموران با بیرون بردن حیوان خانگی
- ۵۲ درصد از پاسخ‌دهندگان می‌گویند تا به حال پیش نیامده است که وقتی حیوان خانگی خود را بیرون برده‌اند با تذکر، مخالفت، اعتراض یا برخورد ماموران مواجه شوند.
- در مقابل ۴۸ درصد گفته‌اند با تذکر، مخالفت، اعتراض یا برخورد ماموران مواجه شده‌اند.
- افراد بالای از ۴۰ سال بیشتر از افراد پایین‌تر از ۴۰ سال در معرض برخورد ماموران به هنگام بیرون بردن حیوان خانگی بوده‌اند.
لینک نمودار
برخورد مردم با بیرون بردن حیوان خانگی
- ۵۳ درصد از پاسخ‌دهندگان می‌گویند وقتی حیوان خانگی خود را بیرون برده‌اند با تذکر، مخالفت، اعتراض یا برخورد مردم مواجه شده‌اند.
- در مقابل ۴۷ درصد گفته‌اند با تذکر، مخالفت، اعتراض یا برخورد مردم مواجه نشده‌اند.
- زنان بیشتر از مردان در معرض مزاحمت مردم در هنگام بیرون بردن حیوان خانگی بوده‌اند.
- افراد بدون تحصیلات دانشگاهی بیشتر از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی می‌گویند در معرض مزاحمت مردم در هنگام بیرون بردن حیوان خانگی بوده‌اند.
- افراد پیشتر متاهل (جدا شده، طلاق گرفته، همسر از دست داده) بیشتر از افراد مجرد و متاهل در معرض مزاحمت مردم در هنگام بیرون بردن حیوان خانگی بوده‌اند.
لینک نمودار
مقایسه برخورد مردم و ماموران با بیرون بردن حیوان خانگی
- پاسخ‌های مشارکت‌کنندگان در این فراخوان نشان می‌دهد، مردم بیشتر از ماموران از طریق تذکر، مخالفت، اعتراض با کسانی که حیوان خانگی خود را بیرون برده‌اند برخورد کرده‌اند.
- ۵۵ درصد از پاسخ‌دهندگان می‌گویند هنگام بیرون بردن حیوان خانگی خود با تذکر، مخالفت، اعتراض یا برخورد مردم مواجه شده‌اند، حال آن که ۴۵ درصد از ایشان می‌گویند به تذکر، مخالفت، اعتراض یا برخورد ماموران موجه شده‌اند.